भारतातील खालीलपैकी कोणत्या राज्यात "मानस" जीवावरण राखीव क्षेत्र स्थित आहे?

योग्य उत्तर पर्याय 4 हे आहे.

Key Points

• मानस जीवावरण राखीव क्षेत्र, भारतातील आसाम राज्यात स्थित आहे.
• जीवावरण राखीव क्षेत्र ही युनेस्को (संयुक्त राष्ट्रांची शैक्षणिक, वैज्ञानिक व सांस्कृतिक संघटना) द्वारे घोषित केलेली महत्त्वाची पर्यावरणीय, जैविक आणि सांस्कृतिक मूल्य असलेली जमीन, किनारपट्टी किंवा सागरी परिसंस्थेची क्षेत्रे आहेत. ही क्षेत्रे जैवविविधतेच्या संवर्धनासाठी, शाश्वत विकासाला समर्थन देण्यासाठी आणि वैज्ञानिक संशोधन तसेच शिक्षणाला प्रोत्साहन देण्यासाठी निर्माण केली जातात.
• जीवावरण राखीव क्षेत्रे सामान्यत: तीन क्षेत्रांचे बनलेले असतात:
  • गाभा क्षेत्र, जे काटेकोरपणे संरक्षित असून ते क्षेत्रातील नैसर्गिक परिसंस्था आणि जैवविविधतेसाठी संदर्भ म्हणून कार्य करते.
  • बफर क्षेत्र, जे गाभा क्षेत्राच्या संलग्न किंवा आसपासचे क्षेत्र असून ते शाश्वत शेती, वनीकरण आणि पर्यावरणीय पर्यटन यांसारख्या संवर्धनाशी सुसंगत असलेल्या उपक्रमांसाठी नियुक्त केलेले असते.
  • संक्रमण क्षेत्र, जे बफर क्षेत्राच्या बाहेरील क्षेत्र असून येथे मानवी उपक्रम अधिक आढळतात तसेच या क्षेत्रात शाश्वत विकास, समुदाय सहभाग आणि सांस्कृतिक संरक्षण यांवर भर दिला जातो.
  • नैसर्गिक संसाधनांच्या शाश्वत वापराला प्रोत्साहन देऊन, स्थानिक आर्थिक विकासाला आणि सांस्कृतिक विविधतेला चालना देऊन संरक्षण आणि विकासामध्ये संतुलन राखणे, हे जीवावरण राखीव क्षेत्राचे मुख्य उद्दिष्ट आहे. ही वैज्ञानिक संशोधन, नियंत्रण आणि शिक्षणासाठीची महत्त्वपूर्ण क्षेत्रे म्हणून देखील कार्य करतात, तसेच आपल्या नैसर्गिक पर्यावरणाच्या संरक्षणाच्या महत्त्वाबद्दल जागरूकता वाढविण्यातही मदत करतात.

Additional Information

• त्रिपुरा हे भारताच्या ईशान्य भागात स्थित असलेले एक राज्य आहे. याच्या उत्तर, दक्षिण आणि पश्चिमेला बांगलादेश आणि पूर्वेला आसाम व मिझोराम ही भारतीय राज्ये आहेत. आगरतळा ही त्रिपुराची राजधानी आहे. त्रिपुरा राज्याचे क्षेत्रफळ सुमारे 10,491.69 चौरस किलोमीटर आहे. 2021 नुसार, त्रिपुरा राज्याची लोकसंख्या सुमारे 4 दशलक्ष असल्याचा अंदाज आहे.
• मणिपूर हे भारताच्या ईशान्य भगत स्थित असलेले एक राज्य आहे. याच्या उत्तरेस नागालँड, दक्षिणेस मिझोराम, पश्चिमेस आसाम ही राज्ये आणि पूर्वेस म्यानमार हा देश आहे. इंफाळ ही मणिपूरची राजधानी आहे. विविध पारंपारिक समूह आणि भाषांसह माणिपूर राज्याची लोकसंख्या वैविध्यपूर्ण असून ती समृद्ध संस्कृती आणि परंपरांसाठी ओळखली जाते.
• मेघालय हे भारताच्या ईशान्य भागात स्थित असलेले एक राज्य आहे. याच्या उत्तरेला व पूर्वेला आसाम राज्य, दक्षिण व नैऋत्येला बांगलादेश आणि दक्षिण व आग्नेयेला पश्चिम बंगाल हे राज्य आहे. शिलाँग ही मेघालयची राजधानी असून, ते राज्यातील सर्वात मोठे शहर देखील आहे.