चिनाब, रावी, बियास, सतलज आणि यमुना या नद्या कोणत्या राज्यातून वाहतात?

योग्य उत्तर हिमाचल प्रदेश आहे.

 Key Points

• हिमाचल प्रदेशातील नद्या:
  • भारताच्या हिमाचल प्रदेश राज्यात बियास, चिनाब, रावी, सतलज आणि यमुना या बारमाही नद्या आढळतात.
  • रोहतांग खिंडीजवळील पीरपंजाल पर्वतरांगातून बियास नदी उगम पावते.
    • ही राज्यातील सुमारे 256 किमी अंतर व्यापते.
    • पार्वती, हुर्ला, सांज, उहल, सुहेती, लुनी, बाणगंगा आणि चाकी या बियास नदीच्या काही उपनद्या आहेत.
  • चंद्रा आणि भागा नावाच्या दोन प्रवाहांनी बनलेली चिनाब ही सर्वात मोठी नदी आहे.
    • या दोन्ही नद्या लाहौल (लाहौल आणि स्पिती जिल्हा) येथील तांडी येथे भेटतात.
    • ती राज्यातील सुमारे 122 किमी अंतरापर्यंत वाहते.
  • हिमाचल प्रदेशातील कांगरा जिल्ह्यातील बारा बांगल येथून रावी नदी उगम पावते.
    • ही नदी सुमारे 158 किमी अंतर व्यापते.
  • सतलज नदीचा उगम तिबेट येथून होतो, भारत-तिबेट सीमा ओलांडून, स्पीती नदीने जोडली जाते.
    • ही नदी भाक्रा येथील डोंगरातून निघते. तिचे  हिमाचल प्रदेश मधील पाणलोट क्षेत्र सुमारे 20,000 वर्ग किमी आहे.
  • यमुना नदीचा उगम उत्तराखंडमधील उत्तरकाशी जिल्ह्यातील यमुनोत्री येथून होतो.
    • टोन्स, गिरी आणि बाटा या नदीच्या उपनद्या असून त्याचे सुमारे 2,320 चौरस किमीचे पाणलोट क्षेत्र आहे.

Additional Information

• बियास नदीची एकूण लांबी 470 किमी असून ती सिंधु डॉल्फिनचे घर आहे.
  • ही नदी हिमाचल प्रदेश, पंजाब आणि पाकिस्तानमधून वाहते. सिंधू जल करारानुसार बियास नदीचे पाणी भारताला दिले जाते.
• चिनाब नदी हिमाचल प्रदेश, पंजाब, जम्मू-काश्मीर आणि पाकिस्तानमधून वाहते.
  • सिंधू जल करारानुसार चिनाब नदीचे पाणी पाकिस्तानला दिले जाते.
  • नदीवर आढळणारी प्रमुख धरणे म्हणजे सलाल धरण, पाकल दुल धरण इ.
• रावी नदी भारतातील पंजाब, हिमाचल प्रदेश, जम्मू-काश्मीर आणि राजस्थान राज्यांमधून वाहते.
  • ती पाकिस्तानमधूनही वाहते. सिंधू जल करारानुसार रावी नदीचे पाणी भारताला दिले जाते.
  • रावी नदीवर रणजितसागर धरण बांधले गेले आहे.
• सतलज नदी ही पंजाबच्या पाच नदी प्रणालींपैकी सर्वात लांब नदी आहे.
  • ही नदी चीन, भारत आणि पाकिस्तान या तीन देशांतून वाहते.
  • सिंधू जल करारानुसार सतलज नदीचे पाणी भारत आणि पाकिस्तान या दोन्ही देशांना दिले जाते.
  • भाक्रा नांगल धरण, करचम वांगटू जलविद्युत प्रकल्प, नाथपा झाकरी धरण हे सतलज नदीवर बांधले आहेत.
• यमुना नदी ही गंगा नदीची सर्वात लांब आणि दुसरी सर्वात मोठी उपनदी आहे.
  • नदीची एकूण लांबी अंदाजे 1,376 किमी आहे.
  • ही नदी उत्तराखंड, हिमाचल प्रदेश, हरियाणा, दिल्ली आणि उत्तरप्रदेश या राज्यांमधून वाहते.
  • टोन्स, हिंडन, केन, चंबळ, सिंध, सासुर खादेरी आणि बेतवा या नदीच्या महत्त्वाच्या उपनद्या आहेत.