एकोणिसाव्या शतकातील सामाजिक बदलांबाबत खालील टिप्पण्या कोणी लिहिल्या?
 

"सामाजिक मुक्तीतील सर्व प्रगती ही स्थितीच्या कायद्यापासून कराराच्या कायद्यात, कुटुंब आणि जातीच्या बंधनांपासून, रीतिरिवाजांपासून व्यक्तीच्या स्वतंत्र इच्छेच्या स्वत: ला लागू केलेल्या प्रतिबंधांपर्यंत बदलते"

एकोणिसाव्या शतकातील सामाजिक-धार्मिक सुधारणा चळवळींनी बौद्धिक प्रबोधन, परिवर्तन, सांस्कृतिक प्रगती आणि नवीन समाजाचा उदय घडवून आणला आणि त्याला एकत्रितपणे 'भारतीय पुनर्जागरण' असे संबोधले गेले.

हाच भारतीय पुनर्जागरण होता जो आधुनिक भारताचा आधार होता. या नवजागरणाला योग्य परिणाम देण्यासाठी भारतीय समाजसुधारकांच्या एका पिढीने मोलाचे योगदान दिले होते.

महादेव गोविंद रानडे हे या समाजाचे प्रमुख आधारस्तंभ होते. रानडे यांच्या नेतृत्वाखाली आणि मार्गदर्शनाखाली प्रार्थना समाज सामाजिक सुधारणेत सक्रिय भूमिका घेतो. हे सार्वत्रिक बंधुत्व आणि सर्व जातींच्या समानतेवर भर देते. त्यांची सुधारणेची दृष्टी इतकी व्यापक आहे की मानवी जीवनाच्या सर्व पैलूंचा समावेश आहे. त्याच्या सामाजिक सुधारणेच्या योजनेत, संपूर्ण अस्तित्व पुन्हा निर्माण करायचे आहे. ते म्हणतात, "आपण सर्वांनी जो बदल शोधला पाहिजे तो म्हणजे बंधनांपासून स्वातंत्र्यापर्यंत, विश्वासार्हतेपासून विश्वासाकडे, स्थितीपासून कराराकडे, अधिकारापासून तर्काकडे, अंध नियतीवादापासून मानवी प्रतिष्ठेकडे बदल आहे."

त्यांनी युक्तिवाद केला की मानवी समाजात न्याय आणि समानतेच्या दिशेने प्रगती झाली पाहिजे. त्याच्यासाठी सामाजिक बदल म्हणजे प्रगती आणि त्याच्या मते “सामाजिक मुक्तीतील सर्व प्रगती स्थितीच्या कायद्यापासून कराराच्या कायद्यात बदलली जाते, कुटुंब आणि जातीच्या चालीरीतींच्या निर्बंधांपासून ते स्वतंत्र इच्छाशक्तीच्या स्वयं-निर्बंधांपर्यंत. वैयक्तिक.''

त्यामुळे एकोणिसाव्या शतकातील सामाजिक बदलावर वरील भाष्य महादेव गोविंद रानडे यांनी लिहिले आहे.

अतिरिक्त माहिती-

श्री नारायण गुरु -

• ते केरळमधील एक महान समाजसुधारक होते. त्यांनी दलित आणि आदिवासींमध्ये प्रबोधन आणले आणि मानवतेसाठी आणि जगभरातील बंधुत्वासाठी कार्य केले. त्यांनी जातिव्यवस्था, अस्पृश्यता, बालविवाह, कर्मकांड, ब्राह्मणवादी पौरोहित्य यांना कडाडून विरोध केला. त्यांनी त्यांचे सुधारणावादी विचार 'जातिमिंसा' या पुस्तकात व्यक्त केले.

विवेकानंद -

• ते स्वामी रामकृष्ण परमहंस यांचे मुख्य शिष्य होते. रामकृष्णांच्या आदर्शांचा प्रसार करण्याचे श्रेय विवेकानंदांना जाते. विवेकानंदांनी हिंदू धर्माचा आत्मा आणि त्याच्या अध्यात्मवादाचे प्रतिनिधित्व केले. त्यांनी धर्माला मानवामध्ये पूर्वीपासून असलेल्या देवत्वाचे प्रकटीकरण मानले. ते एकदा म्हणाले होते, 'धर्म हा ना पुस्तकांत असतो, ना बौद्धिक संमतीत, ना तर्कात. कारण, सिद्धांत सिद्धांत, पुस्तके, धार्मिक समारंभ हे सर्व धर्माला मदत करतात, धर्म साक्षात असतो. 'सर्व धर्मांच्या मूलभूत एकात्मतेवर त्यांचा विश्वास होता. विवेकानंदांच्या धार्मिक शिकवणुकीत मानवता आणि समाजाची सेवा हे प्राथमिक उद्दिष्ट ठेवण्यात आले होते.

केशुबचंद्र सेन-

• ते 1857 मध्ये ब्राह्मो समाजात सामील झाले आणि 1861 मध्ये त्याचे नेतृत्व स्वीकारले.सर्व सामाजिक सुधारणा मोठ्या मूलगामी सुधारणा-धार्मिक सुधारणांमध्ये गुंतलेल्या आहेत, असे त्यांनी भाष्य केले. धार्मिक आणि नैतिक प्रश्नांवर चर्चा करण्यासाठी ते संगत सभा स्थापन केली. समाजाच्या जुन्या वर्गाला न आवडलेल्या मूलगामी सुधारणांच्या बाजूने ते होते. यामुळे वृद्ध आणि तरुण वर्ग यांच्यात उघड संघर्ष निर्माण झाला आणि अशा संघर्षाचा परिणाम म्हणून केशबचंद्र सेन 1866 मध्ये मूळ ब्राह्मो समाजापासून फारकत घेतली. त्यांनी 'भारताचा ब्राह्म समाज' किंवा 'ब्राह्मो समाज' या नावाने ओळखली जाणारी एक नवीन संघटना स्थापन केली. भारतीय ब्राह्मो समाज'. केशबचंद्र सेन यांच्या नवीन संघटना पर्दा, जातिव्यवस्था, बालविवाह आणि बहुपत्नीत्व यांसारख्या मूलगामी सुधारणांचा अवलंब केला; विधवा पुनर्विवाह आणि आंतरजातीय विवाहास प्रोत्साहन दिले.