खालीलपैकी कोणता पर्याय मानवी डोळ्याचा भाग आणि त्याच्या कार्याचा योग्य जुळणारा संच दर्शवतो?

a.	पारपटल	(i)	डोळ्यात येणाऱ्या प्रकाशाचे प्रमाण नियंत्रित करते
b.	परितारिका	(ii)	प्रतिमेसाठी पडदा म्हणून कार्य करते
c.	डोळ्यांची बाहुली	(iii)	नेत्रभिंग स्थितीमध्ये धरून ठेवते
d.	दृष्टिपटल	(iv)	प्रकाशावर लक्ष केंद्रित करण्यास मदत करते आणि डोळ्यांचे संरक्षण करते
e.	रोमक स्नायू	(v)	त्यातून प्रकाश डोळ्यात प्रवेश करतो

a - (iv), b - (i), c - (v), d - (ii), e - (iii) हे योग्य उत्तर आहे.

संकल्पना:

• मानवी डोळा हा सर्वात मौल्यवान आणि संवेदनशील ज्ञानेंद्रियांपैकी एक आहे.
• हे आपल्याला अद्भुत जग आणि आपल्या सभोवतालचे रंग पाहण्यास सक्षम करते. डोळे बंद केल्यावर, आपण काही प्रमाणात वस्तूंचा वास, चव, त्यांचा आवाज किंवा स्पर्शाद्वारे ओळखू शकतो.
• डोळे बंद करून रंग ओळखणे मात्र अशक्य आहे. अशाप्रकारे, सर्व ज्ञानेंद्रियांपैकी, मानवी डोळा सर्वात महत्वाचा आहे कारण तो आपल्याला आपल्या सभोवतालचे सुंदर, रंगीबेरंगी जग पाहण्यास सक्षम करतो.

स्पष्टीकरण:

डोळ्याचे भाग:
प्रौढ मानवी नेत्रगोलकाची रचना जवळजवळ गोलाकार असते. यात तीन एकाग्र स्तरांमध्ये उपस्थित असलेल्या ऊतींचा समावेश होतो
i) श्वेतपटल आणि पारपटलचा बनलेला सर्वात बाहेरील तंतुमय थर.
ii) मधल्या थरामध्ये रक्तक पटल, रोमक स्नायू आणि परितारिका यांचा समावेश होतो.
iii) सर्वात आतल्या थरात दृष्टिपटलाचा समावेश असतो

सर्वात बाहेरचा थर-

• श्वेतपटल:
  • हा एक अपारदर्शक बाह्यतम थर आहे, जो दाट संयोजी उतींनी बनलेला आहे जो नेत्रगोलकाचा आकार राखतो आणि नेत्रगोलकाच्या सर्व आतील थरांचे संरक्षण करतो.
• पारपटल:
  • पारपटल हा श्वेतपटलाचा एक पातळ पारदर्शक, पुढचा भाग आहे , ज्यामध्ये रक्तवाहिन्या नसतात, परंतु मज्जातंतूंच्या टोकांनी समृद्ध असतात. हे मज्जातंतू अंत स्पर्शाच्या प्रतिसादात पापणी बंद करण्याच्या अनैच्छिक प्रतिक्षिप्त क्रियांच्या प्रभारी असतात, परदेशी कणांना आत जाण्यापासून आणि डोळ्याला इजा करण्यापासून रोखतात.
  • डोळ्याच्या मागील बाजूस प्रकाश किरणांवर लक्ष केंद्रित करण्यात मदत करण्यासाठी पारपटल​ आणि नेत्रभिंग एकत्र काम करतात.

मधला थर-

रक्तक पटल:

• हा श्वेतपटलाच्या खाली उपस्थित रंगद्रव्याचा थर (निळसर) आहे. त्यात असंख्य रक्तवाहिन्या असतात आणि श्वेतपटलाला पोषण देते.
• रक्तक पटलाचा थर नेत्रगोलकाच्या मागील दोन-तृतियांश भागावर पातळ असतो, परंतु तो रोमक स्नायू​ तयार करण्यासाठी आधीच्या भागात जाड होतो.

रोमक स्नायू​:

• रोमक स्नायू​ नेत्रभिंगाला स्थितीत ठेवतात, रोमक स्नायूंचे ताणणे आणि शिथिलता राहण्यासाठी नेत्रभिंगाचे नाभीय अंतर बदलते.

परितारिका:

• परितारिका नेत्रभिंगाच्या समोरील रोमक बाजूला जोडलेल्या स्नायूंच्या पटला चे एक रंगद्रव्य वर्तुळ बनवते.
• त्यात असलेले रंगद्रव्य डोळ्यांना वैशिष्ट्यपूर्ण रंग देते.
• परितारिका डोळ्यात प्रवेश करणार्‍या प्रकाशाचे प्रमाण त्याचे आकार समायोजित करून नियंत्रित करते. परितारिका हा एक पातळ पडदा आहे जो डोळ्याच्या बाहुलीला नियंत्रित करतो, ज्यामुळे डोळ्यात प्रवेश करणार्‍या प्रकाशाचे प्रमाण नियंत्रित होते.

डोळ्यांची बाहुली:

• हे परितारिकेने वेढलेले रंध आहे.
• पारपटल प्रकाश किरणांना वाकवतो जेणेकरून ते डोळ्याच्या बाहुलीतून मुक्तपणे जातात, ज्यामुळे डोळ्यात प्रकाश येतो.

सर्वात आतला थर

• दृष्टिपटल:
  • दृष्टिपटल हा एक नाजूक पडदा आहे ज्यामध्ये प्रकाश-संवेदनशील पेशींची संख्या जास्त असते.
  • प्रकाश-संवेदनशील पेशी प्रदीपन झाल्यावर सक्रिय होतात आणि विद्युत सिग्नल तयार करतात.
  • दृष्टिपटल प्रतिमेसाठी पडदा म्हणून काम करते.