जालियनवाला बाग हत्याकांडाच्या चौकशीसाठी खालीलपैकी कोणती कमिशन नेमण्यात आली?

योग्य उत्तर हंटर कमिशन आहे.Key Points

• जालियनवाला बाग हत्याकांड​:-
  • 13 एप्रिल 1919 रोजी पंजाबमधील अमृतसर येथे ब्रिटिश भारतीय सैन्याच्या सैनिकांनी निशस्त्र भारतीय नागरिकांची सामूहिक हत्या केली होती.
  • पंजाबी नववर्ष साजरे करण्यासाठी जालियनवाला बाग या भिंतीच्या बागेत जमलेल्या लोकांच्या जमावावर सैनिकांनी गोळीबार केला.
  • हे हत्याकांड भारतातील ब्रिटीश वसाहतवादातील सर्वात कुप्रसिद्ध घटनांपैकी एक आहे.
  • या हत्याकांडात ठार झालेल्या लोकांची नेमकी संख्या माहित नाही, परंतु अंदाज 379 ते 1,000 पेक्षा जास्त आहे. बळींमध्ये अनेक महिला आणि लहान मुले आहेत.
  • या हत्याकांडामुळे भारतीयांमध्ये मोठ्या प्रमाणात संताप आणि संताप निर्माण झाला आणि भारतीय स्वातंत्र्याच्या लढ्यात हे एक मोठे वळण म्हणून पाहिले जाते.
• हंटर कमिशन​:-
  • 1919 मध्ये जालियनवाला बाग हत्याकांडाच्या चौकशीसाठी त्याची नियुक्ती करण्यात आली होती. (म्हणून पर्याय 2 योग्य आहे)
  • या आयोगाचे प्रमुख लॉर्ड हंटर होते, त्याच व्यक्तीने पहिल्या हंटर आयोगाचे नेतृत्व केले होते.
  • 1920 मध्ये प्रकाशित झालेल्या कमिशनच्या अहवालात असे आढळून आले की, ब्रिगेडियर-जनरल रेजिनाल्ड डायर, ज्या अधिकाऱ्याने हत्याकांडाचे आदेश दिले होते, त्यांनी "अत्यंत निर्दयी आणि क्रूर रीतीने" कृती केली होती आणि त्यांची कृती "जाणूनबुजून केलेली हत्या" होती. तथापि, आयोगाने डायरला शिक्षा देण्याची शिफारस केलेली नाही.

Additional Information

• फॉलर कमिशन (1898):
  • हा आयोग ब्रिटिश सरकारने भारतीय चलन व्यवस्थेची चौकशी करण्यासाठी नेमला होता.
  • भारतीय रुपया ब्रिटिश पाउंड स्टर्लिंगशी जोडला जावा, अशी शिफारस आयोगाने केली. ही शिफारस 1899 मध्ये लागू करण्यात आली.
• चेम्सफोर्ड कमिशन(1919):
  • 1909 च्या मोर्ले-मिंटो सुधारणांच्या अंतर्गत भारत सरकारच्या कामकाजाचा आढावा घेण्यासाठी ब्रिटीश सरकारने हा आयोग नेमला होता.
  • कमिशनने अनेक बदलांची शिफारस केली, ज्यामध्ये राजेशाहीचा समावेश आहे, शासन प्रणाली ज्यामध्ये काही अधिकार ब्रिटीशांकडून भारतीय मंत्र्यांकडे हस्तांतरित करण्यात आले होते.
• हार्टॉग कमिशन (1929):
  • भारतातील शिक्षणाच्या वाढीचे सर्वेक्षण करण्यासाठी हा आयोग ब्रिटिश सरकारने नेमला होता.
  • आयोगाला असे आढळून आले की शिक्षणाची वाढ मंद आणि असमान होती आणि शिक्षणाच्या गुणवत्तेत मोठ्या समस्या होत्या.