Invention and Discoveries MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Invention and Discoveries - मोफत PDF डाउनलोड करा

पर्याय 3 योग्य आहे.

Key Points

• 1942 मध्ये अमेरिकन सूक्ष्मजीवशास्त्रज्ञ सेलमन वॅक्समन यांनी "अँटीबायोटिक" हा शब्द वापरला होता. म्हणून, पर्याय 3 योग्य आहे.
• त्यांनी अँटीबायोटिक अर्थात प्रतिजैविकांची व्याख्या सूक्ष्मजीवांनी तयार केलेले पदार्थ अशी केली होती, जे इतर सूक्ष्मजीवांच्या वाढीस प्रतिबंध करू शकतात किंवा त्यांचा नाश करू शकतात.
• क्षयरोगाविरुद्ध प्रभावी ठरणारे पहिले अँटीबायोटिक स्ट्रेप्टोमायसिन शोधण्याचे श्रेय त्यांना जाते, ज्यासाठी त्यांना 1952 मध्ये शरीरक्रियाविज्ञान किंवा वैद्यकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक मिळाले होते.

बरोबर उत्तर म्हणजे व्हिलेब्रॉर्ड स्नेलियस आहे.

मुख्य मुद्दे

• व्हिलेब्रॉर्ड स्नेलियस हे एक डच खगोलशास्त्रज्ञ आणि गणितज्ञ होते.
• ते प्रकाशाच्या अपवर्तनाच्या नियमासाठी प्रसिद्ध आहेत, जे आता स्नेलचा नियम म्हणून ओळखले जाते.
• स्नेलचा नियम वर्णन करतो की कसे प्रकाश एका पारदर्शी माध्यमातून दुसऱ्या पारदर्शी माध्यमात जातो तेव्हा वक्र होतो किंवा अपवर्तित होतो.
• त्यांनी हे तत्व १६२१ मध्ये मांडले होते, जे प्रकाशशास्त्राच्या क्षेत्रात मूलभूत आहे.

अतिरिक्त माहिती

• अपवर्तनांक:
  • पदार्थाचा अपवर्तनांक हा एक माप आहे की प्रकाशाची गती निर्वातातील प्रकाशाच्या गतीच्या तुलनेत पदार्थाच्या आत किती कमी होते.
  • हे 'n' या चिन्हाने दर्शविले जाते आणि n = c/v असे परिभाषित केले जाते, जिथे 'c' हे निर्वातातील प्रकाशाची गती आहे आणि 'v' हे पदार्थातील प्रकाशाची गती आहे.
  • अपवर्तनांक ठरवतो की प्रकाश किती वक्र होतो, किंवा अपवर्तित होतो, जेव्हा तो कोणत्याही पदार्थात प्रवेश करतो.
  • विभिन्न पदार्थांचे अपवर्तनांक वेगवेगळे असतात, म्हणूनच वेगवेगळ्या पदार्थातून जात असताना प्रकाश वेगवेगळ्या प्रकारे वक्र होतो.
• स्नेलचा नियम:
  • स्नेलचा नियम, ज्याला अपवर्तनाचा नियम देखील म्हणतात, तो n1 * sin(θ1) = n2 * sin(θ2) असा व्यक्त केला जातो.
  • येथे, n1 आणि n2 हे दोन माध्यमांचे अपवर्तनांक आहेत, आणि θ1 आणि θ2 अनुक्रमे आपतन आणि अपवर्तनाचे कोन आहेत.
  • हा नियम कोणत्याही प्रकारच्या लाटांच्या अपवर्तनासाठी लागू होतो, ज्यामध्ये प्रकाश, ध्वनी आणि पाण्याच्या लाटा समाविष्ट आहेत.
  • लेन्स आणि इतर ऑप्टिकल उपकरणे डिझाइन करण्यात स्नेलचा नियम महत्त्वाचा आहे.
• स्नेलच्या नियमाचे अनुप्रयोग:
  • स्नेलचा नियम प्रकाशशास्त्र, खगोलशास्त्र आणि छायाचित्रण यासारख्या विविध क्षेत्रांमध्ये वापरला जातो.
  • हे सूक्ष्मदर्शक, दुर्बिणी आणि कॅमेरे यासारख्या ऑप्टिकल साधनांचे समज आणि डिझाइन करण्यास मदत करते.
  • हे कार्यक्षम प्रकाश प्रसारणासाठी फायबर ऑप्टिक्समध्ये देखील वापरले जाते.
  • मृगजळ आणि पाण्याखालील ध्वनी यासारख्या घटनांचा अभ्यास करण्यासाठी हवामानशास्त्र आणि समुद्रशास्त्र यासारख्या शाखांमध्ये अपवर्तनाचे ज्ञान आवश्यक आहे.

योग्य उत्तर गॉर्टर आणि ग्रेन्डेल आहे.

Key Points 

• 1925 मध्ये, डच शास्त्रज्ञांनी एव्हर्ट गॉर्टर आणि फ्रँकोइस ग्रेन्डेल यांनी रक्ताणु (लाल रक्त पेशी) लिपिड निष्कर्षणाशी संबंधित एक क्रांतिकारी प्रयोग केला.
• त्यांना आढळले की रक्ताणुपासून काढलेले लिपिड्स एक स्तर तयार करू शकतात, जे आण्विक पृष्ठभागाचे क्षेत्रफळ आणि बाजूच्या दाबाचे समजून घेण्यात महत्त्वाचे होते.
• त्यांचे कार्य पेशी पडदेच्या द्रव मोजेक मॉडेलच्या विकासात मूलभूत होते.
• गॉर्टर आणि ग्रेन्डेलचा प्रयोग हा पहिला प्रयोग होता ज्याने सूचित केले की पेशी पटल लिपिड द्विस्तरापासून तयार झालेले असतात.

Additional Information 

• लिपिड एकस्तर आणि द्विस्तर:
  • एक लिपिड एकस्तर म्हणजे पाण्याच्या पृष्ठभागावर व्यवस्थित केलेल्या लिपिड रेणूंचा एकच थर, ज्यांचे हायड्रोफोबिक टेल हवेत आणि हायड्रोफिलिक हेड पाण्यात असतात.
  • एक लिपिड द्विस्तर म्हणजे लिपिड्सचा दुहेरी थर जो पेशी पडद्यांची मूलभूत रचना तयार करतो, ज्यामध्ये हायड्रोफोबिक टेल आत आणि हायड्रोफिलिक हेड बाहेर असतात.
  • हे रचना पेशी पडद्यांची अखंडता आणि कार्यक्षमता राखण्यासाठी महत्त्वाच्या आहेत.
• रक्ताणु​ (लाल रक्त पेशी):
  • रक्ताणु हा रक्तातील सर्वात सामान्य प्रकारचा पेशी आहे आणि फुफ्फुसांपासून शरीराच्या ऊतींपर्यंत ऑक्सिजन वाहून नेण्याचे आणि ऊतींपासून फुफ्फुसांपर्यंत कार्बन डायऑक्साइडचे परत वहन करण्याचे काम करतो.
  • त्यांची पटल रचना आणि गुणधर्म त्यांच्या विकृती आणि कार्यक्षमतेसाठी आवश्यक आहेत.
• पृष्ठभागाचे क्षेत्रफळ विरुद्ध पार्श्व दाब:
  • या संकल्पनेत एकस्तरावर लागू केलेल्या बाजूच्या दाबाच्या कार्याच्या रूपात लिपिड रेणूंनी व्यापलेले पृष्ठभागाचे क्षेत्रफळ मोजणे समाविष्ट आहे.
  • हे लिपिड थरांचे भौतिक गुणधर्म अभ्यासण्यासाठी आणि पेशी पडदा यांत्रिकी समजून घेण्यासाठी वापरले जाते.
• द्रव मोजेक मॉडेल:
  • 1972 मध्ये सिंगर आणि निकोल्सन यांनी प्रस्तावित केलेले हे मॉडेल पेशी पडद्याचे लिपिड आणि प्रथिनांचे द्रव संयोजन म्हणून वर्णन करते.
  • लिपिड्स एक लवचिक मॅट्रिक्स प्रदान करतात, तर प्रथिने या लिपिड द्विस्तरामध्ये किंवा त्यावर तरंगतात, विविध पेशी कार्ये प्रदान करतात.

योग्य उत्तर एंटोनी लाव्हॉइसियर आहे.Key Points 

• एंटोनी लाव्हॉइसियर
  • 18 व्या शतकातील ऑक्सिजनसह रासायनिक अभिक्रिया म्हणून दहन सिद्धांत, ज्याने फ्लॉजिस्टॉन सिद्धांताला वगळले होते, तो एंटोनी लाव्हॉइसियरने विकसित केला होता.
  • 18 व्या शतकातील रासायनिक क्रांतीचे नेतृत्व एंटोनी-लॉरेन्ट डे लाव्हॉइसियर, एक फ्रेंच कुलीन, आणि रसायनशास्त्रज्ञ ज्यांना फ्रेंच क्रांतीनंतर एंटोनी लाव्हॉइसियर या नावानेही ओळखले जाते, यांनी केले होते.
  • त्यांनी रासायनिक इतिहासाच्या आणि जीवशास्त्राच्या इतिहासावर महत्त्वपूर्ण प्रभाव पाडला होता.
  • हे सर्वमान्य आहे की लाव्हॉइसियरचे रसायनशास्त्रात मोठे योगदान त्यांच्या गुणात्मक ते संख्यात्मक दृष्टिकोनाकडे झालेल्या बदलाने मोठ्या प्रमाणात प्रभावित झाले होते.
  • ते कार्बन (1789), हायड्रोजन (1783) आणि ऑक्सिजन (1778) या मूलद्रव्यांच्या शोधासाठी प्रसिद्ध आहेत आणि त्यांनी दहन आणि श्वसनात ऑक्सिजनची भूमिका शोधून फ्लॉजिस्टॉन सिद्धांताचा विरोध केला होता.
  • लाव्हॉइसियरने मूलद्रव्यांची पहिली व्यापक यादी तयार केली, मेट्रिक प्रणालीच्या विकासात योगदान दिले आणि रासायनिक नामांकन सुधारले.

Additional Information 

• रॉबर्ट बॉईल (1627-1691):
  • "आधुनिक रसायनशास्त्राचे जनक" म्हणून ओळखले जाणारे बॉईल बॉईलचा नियम, जो वायूचे दाब आणि आकारमानातील संबंध वर्णन करतो, यासाठी प्रसिद्ध आहे.
  • त्यांनी शास्त्रीय पद्धती आणि रसायनशास्त्रात प्रयोगात्मक दृष्टिकोनाच्या विकासात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
  • द स्केप्टिकल केमिस्ट (1661) मधील बॉईलच्या कार्याने पारंपारिक रसायनशास्त्राच्या सिद्धांताला आव्हान दिले आणि रसायनशास्त्रासाठी अधिक व्यवस्थित, अनुभवात्मक दृष्टिकोनाची वकालत करून आधुनिक रासायनिक विज्ञानाचा पाया घातला.
• फ्रेडरिक वोह्लर (1800-1882):
  • वोह्लर अमोनियम सायनेटपासून युरिया (1828) चे संश्लेषण करण्यासाठी ओळखले जातात, हा एक असा प्रगती होता ज्याने दाखवले की सेंद्रिय संयुगे अकार्बनिक पदार्थांपासून संश्लेषित केली जाऊ शकतात.
• जोहान बेचर (1635-1682):
  • बेचर एक जर्मन रसायनशास्त्रज्ञ होते जे दहनच्या सुरुवातीच्या सिद्धांतांशी जोडलेले आहेत. त्यांनी "टेरा पिन्गुइस" ही कल्पना मांडली, टेरा पिन्गुइस हा पदार्थ त्यांच्या मते दहन आणि ज्वलनशीलतेसाठी जबाबदार होता.

योग्य उत्तर 1674 आहे. 

Key Points

• मायक्रोबायोलॉजिस्ट आणि मायक्रोस्कोपिस्ट अँटोनी फिलिप्स व्हॅन लीउवेनहोक हे नेदरलँडचे होते.
• त्यांना "मायक्रोबायोलॉजीचे जनक" म्हणून संबोधले जाते.
• 1674 मध्ये अँटोन व्हॅन लीउवेनहोक यांनी एकपेशीय  जीवनाचा शोध लावला.
• रॉबर्ट हूकने कॉर्कमधील पेशी शोधल्यानंतर हॉलंडमधील अँटोन व्हॅन लीउवेनहोक यांनी सूक्ष्मदर्शकाचा वापर करून अधिक महत्त्वपूर्ण शोध लावले. ते म्हणाले की पेशी हे जीवनाचे मुख्य घटक आहेत.

Additional Information

• एकपेशीय जीवन:-
  • हे अनेक पेशींनी बनलेल्या बहुपेशीय जीवांच्या विरूद्ध, फक्त एक पेशी असलेल्या जीवांचा संदर्भ देते.
  • हे एकपेशीय जीव एकपेशीय जीव म्हणून ओळखले जातात.
  • ते पृथ्वीवरील जीवनाचे काही सोप्या प्रकार आहेत आणि बहुतेक ग्रहाच्या इतिहासासाठी ते उपस्थित आहेत.
  • एकपेशीय जीव विविध वातावरणात आढळू शकतात, ज्यात पाणी, माती आणि अगदी इतर जीवांमध्ये देखील आढळतात.

योग्य उत्तर 1674 आहे. 

Key Points

• मायक्रोबायोलॉजिस्ट आणि मायक्रोस्कोपिस्ट अँटोनी फिलिप्स व्हॅन लीउवेनहोक हे नेदरलँडचे होते.
• त्यांना "मायक्रोबायोलॉजीचे जनक" म्हणून संबोधले जाते.
• 1674 मध्ये अँटोन व्हॅन लीउवेनहोक यांनी एकपेशीय  जीवनाचा शोध लावला.
• रॉबर्ट हूकने कॉर्कमधील पेशी शोधल्यानंतर हॉलंडमधील अँटोन व्हॅन लीउवेनहोक यांनी सूक्ष्मदर्शकाचा वापर करून अधिक महत्त्वपूर्ण शोध लावले. ते म्हणाले की पेशी हे जीवनाचे मुख्य घटक आहेत.

Additional Information

• एकपेशीय जीवन:-
  • हे अनेक पेशींनी बनलेल्या बहुपेशीय जीवांच्या विरूद्ध, फक्त एक पेशी असलेल्या जीवांचा संदर्भ देते.
  • हे एकपेशीय जीव एकपेशीय जीव म्हणून ओळखले जातात.
  • ते पृथ्वीवरील जीवनाचे काही सोप्या प्रकार आहेत आणि बहुतेक ग्रहाच्या इतिहासासाठी ते उपस्थित आहेत.
  • एकपेशीय जीव विविध वातावरणात आढळू शकतात, ज्यात पाणी, माती आणि अगदी इतर जीवांमध्ये देखील आढळतात.

पर्याय 3 योग्य आहे.

Key Points

• 1942 मध्ये अमेरिकन सूक्ष्मजीवशास्त्रज्ञ सेलमन वॅक्समन यांनी "अँटीबायोटिक" हा शब्द वापरला होता. म्हणून, पर्याय 3 योग्य आहे.
• त्यांनी अँटीबायोटिक अर्थात प्रतिजैविकांची व्याख्या सूक्ष्मजीवांनी तयार केलेले पदार्थ अशी केली होती, जे इतर सूक्ष्मजीवांच्या वाढीस प्रतिबंध करू शकतात किंवा त्यांचा नाश करू शकतात.
• क्षयरोगाविरुद्ध प्रभावी ठरणारे पहिले अँटीबायोटिक स्ट्रेप्टोमायसिन शोधण्याचे श्रेय त्यांना जाते, ज्यासाठी त्यांना 1952 मध्ये शरीरक्रियाविज्ञान किंवा वैद्यकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक मिळाले होते.

योग्य उत्तर 1674 आहे. 

Key Points

• मायक्रोबायोलॉजिस्ट आणि मायक्रोस्कोपिस्ट अँटोनी फिलिप्स व्हॅन लीउवेनहोक हे नेदरलँडचे होते.
• त्यांना "मायक्रोबायोलॉजीचे जनक" म्हणून संबोधले जाते.
• 1674 मध्ये अँटोन व्हॅन लीउवेनहोक यांनी एकपेशीय  जीवनाचा शोध लावला.
• रॉबर्ट हूकने कॉर्कमधील पेशी शोधल्यानंतर हॉलंडमधील अँटोन व्हॅन लीउवेनहोक यांनी सूक्ष्मदर्शकाचा वापर करून अधिक महत्त्वपूर्ण शोध लावले. ते म्हणाले की पेशी हे जीवनाचे मुख्य घटक आहेत.

Additional Information

• एकपेशीय जीवन:-
  • हे अनेक पेशींनी बनलेल्या बहुपेशीय जीवांच्या विरूद्ध, फक्त एक पेशी असलेल्या जीवांचा संदर्भ देते.
  • हे एकपेशीय जीव एकपेशीय जीव म्हणून ओळखले जातात.
  • ते पृथ्वीवरील जीवनाचे काही सोप्या प्रकार आहेत आणि बहुतेक ग्रहाच्या इतिहासासाठी ते उपस्थित आहेत.
  • एकपेशीय जीव विविध वातावरणात आढळू शकतात, ज्यात पाणी, माती आणि अगदी इतर जीवांमध्ये देखील आढळतात.

योग्य उत्तर एंटोनी लाव्हॉइसियर आहे.Key Points 

• एंटोनी लाव्हॉइसियर
  • 18 व्या शतकातील ऑक्सिजनसह रासायनिक अभिक्रिया म्हणून दहन सिद्धांत, ज्याने फ्लॉजिस्टॉन सिद्धांताला वगळले होते, तो एंटोनी लाव्हॉइसियरने विकसित केला होता.
  • 18 व्या शतकातील रासायनिक क्रांतीचे नेतृत्व एंटोनी-लॉरेन्ट डे लाव्हॉइसियर, एक फ्रेंच कुलीन, आणि रसायनशास्त्रज्ञ ज्यांना फ्रेंच क्रांतीनंतर एंटोनी लाव्हॉइसियर या नावानेही ओळखले जाते, यांनी केले होते.
  • त्यांनी रासायनिक इतिहासाच्या आणि जीवशास्त्राच्या इतिहासावर महत्त्वपूर्ण प्रभाव पाडला होता.
  • हे सर्वमान्य आहे की लाव्हॉइसियरचे रसायनशास्त्रात मोठे योगदान त्यांच्या गुणात्मक ते संख्यात्मक दृष्टिकोनाकडे झालेल्या बदलाने मोठ्या प्रमाणात प्रभावित झाले होते.
  • ते कार्बन (1789), हायड्रोजन (1783) आणि ऑक्सिजन (1778) या मूलद्रव्यांच्या शोधासाठी प्रसिद्ध आहेत आणि त्यांनी दहन आणि श्वसनात ऑक्सिजनची भूमिका शोधून फ्लॉजिस्टॉन सिद्धांताचा विरोध केला होता.
  • लाव्हॉइसियरने मूलद्रव्यांची पहिली व्यापक यादी तयार केली, मेट्रिक प्रणालीच्या विकासात योगदान दिले आणि रासायनिक नामांकन सुधारले.

Additional Information 

• रॉबर्ट बॉईल (1627-1691):
  • "आधुनिक रसायनशास्त्राचे जनक" म्हणून ओळखले जाणारे बॉईल बॉईलचा नियम, जो वायूचे दाब आणि आकारमानातील संबंध वर्णन करतो, यासाठी प्रसिद्ध आहे.
  • त्यांनी शास्त्रीय पद्धती आणि रसायनशास्त्रात प्रयोगात्मक दृष्टिकोनाच्या विकासात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
  • द स्केप्टिकल केमिस्ट (1661) मधील बॉईलच्या कार्याने पारंपारिक रसायनशास्त्राच्या सिद्धांताला आव्हान दिले आणि रसायनशास्त्रासाठी अधिक व्यवस्थित, अनुभवात्मक दृष्टिकोनाची वकालत करून आधुनिक रासायनिक विज्ञानाचा पाया घातला.
• फ्रेडरिक वोह्लर (1800-1882):
  • वोह्लर अमोनियम सायनेटपासून युरिया (1828) चे संश्लेषण करण्यासाठी ओळखले जातात, हा एक असा प्रगती होता ज्याने दाखवले की सेंद्रिय संयुगे अकार्बनिक पदार्थांपासून संश्लेषित केली जाऊ शकतात.
• जोहान बेचर (1635-1682):
  • बेचर एक जर्मन रसायनशास्त्रज्ञ होते जे दहनच्या सुरुवातीच्या सिद्धांतांशी जोडलेले आहेत. त्यांनी "टेरा पिन्गुइस" ही कल्पना मांडली, टेरा पिन्गुइस हा पदार्थ त्यांच्या मते दहन आणि ज्वलनशीलतेसाठी जबाबदार होता.

पर्याय 3 योग्य आहे.

Key Points

• 1942 मध्ये अमेरिकन सूक्ष्मजीवशास्त्रज्ञ सेलमन वॅक्समन यांनी "अँटीबायोटिक" हा शब्द वापरला होता. म्हणून, पर्याय 3 योग्य आहे.
• त्यांनी अँटीबायोटिक अर्थात प्रतिजैविकांची व्याख्या सूक्ष्मजीवांनी तयार केलेले पदार्थ अशी केली होती, जे इतर सूक्ष्मजीवांच्या वाढीस प्रतिबंध करू शकतात किंवा त्यांचा नाश करू शकतात.
• क्षयरोगाविरुद्ध प्रभावी ठरणारे पहिले अँटीबायोटिक स्ट्रेप्टोमायसिन शोधण्याचे श्रेय त्यांना जाते, ज्यासाठी त्यांना 1952 मध्ये शरीरक्रियाविज्ञान किंवा वैद्यकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक मिळाले होते.

योग्य उत्तर गॉर्टर आणि ग्रेन्डेल आहे.

Key Points 

• 1925 मध्ये, डच शास्त्रज्ञांनी एव्हर्ट गॉर्टर आणि फ्रँकोइस ग्रेन्डेल यांनी रक्ताणु (लाल रक्त पेशी) लिपिड निष्कर्षणाशी संबंधित एक क्रांतिकारी प्रयोग केला.
• त्यांना आढळले की रक्ताणुपासून काढलेले लिपिड्स एक स्तर तयार करू शकतात, जे आण्विक पृष्ठभागाचे क्षेत्रफळ आणि बाजूच्या दाबाचे समजून घेण्यात महत्त्वाचे होते.
• त्यांचे कार्य पेशी पडदेच्या द्रव मोजेक मॉडेलच्या विकासात मूलभूत होते.
• गॉर्टर आणि ग्रेन्डेलचा प्रयोग हा पहिला प्रयोग होता ज्याने सूचित केले की पेशी पटल लिपिड द्विस्तरापासून तयार झालेले असतात.

Additional Information 

• लिपिड एकस्तर आणि द्विस्तर:
  • एक लिपिड एकस्तर म्हणजे पाण्याच्या पृष्ठभागावर व्यवस्थित केलेल्या लिपिड रेणूंचा एकच थर, ज्यांचे हायड्रोफोबिक टेल हवेत आणि हायड्रोफिलिक हेड पाण्यात असतात.
  • एक लिपिड द्विस्तर म्हणजे लिपिड्सचा दुहेरी थर जो पेशी पडद्यांची मूलभूत रचना तयार करतो, ज्यामध्ये हायड्रोफोबिक टेल आत आणि हायड्रोफिलिक हेड बाहेर असतात.
  • हे रचना पेशी पडद्यांची अखंडता आणि कार्यक्षमता राखण्यासाठी महत्त्वाच्या आहेत.
• रक्ताणु​ (लाल रक्त पेशी):
  • रक्ताणु हा रक्तातील सर्वात सामान्य प्रकारचा पेशी आहे आणि फुफ्फुसांपासून शरीराच्या ऊतींपर्यंत ऑक्सिजन वाहून नेण्याचे आणि ऊतींपासून फुफ्फुसांपर्यंत कार्बन डायऑक्साइडचे परत वहन करण्याचे काम करतो.
  • त्यांची पटल रचना आणि गुणधर्म त्यांच्या विकृती आणि कार्यक्षमतेसाठी आवश्यक आहेत.
• पृष्ठभागाचे क्षेत्रफळ विरुद्ध पार्श्व दाब:
  • या संकल्पनेत एकस्तरावर लागू केलेल्या बाजूच्या दाबाच्या कार्याच्या रूपात लिपिड रेणूंनी व्यापलेले पृष्ठभागाचे क्षेत्रफळ मोजणे समाविष्ट आहे.
  • हे लिपिड थरांचे भौतिक गुणधर्म अभ्यासण्यासाठी आणि पेशी पडदा यांत्रिकी समजून घेण्यासाठी वापरले जाते.
• द्रव मोजेक मॉडेल:
  • 1972 मध्ये सिंगर आणि निकोल्सन यांनी प्रस्तावित केलेले हे मॉडेल पेशी पडद्याचे लिपिड आणि प्रथिनांचे द्रव संयोजन म्हणून वर्णन करते.
  • लिपिड्स एक लवचिक मॅट्रिक्स प्रदान करतात, तर प्रथिने या लिपिड द्विस्तरामध्ये किंवा त्यावर तरंगतात, विविध पेशी कार्ये प्रदान करतात.

बरोबर उत्तर म्हणजे व्हिलेब्रॉर्ड स्नेलियस आहे.

मुख्य मुद्दे

• व्हिलेब्रॉर्ड स्नेलियस हे एक डच खगोलशास्त्रज्ञ आणि गणितज्ञ होते.
• ते प्रकाशाच्या अपवर्तनाच्या नियमासाठी प्रसिद्ध आहेत, जे आता स्नेलचा नियम म्हणून ओळखले जाते.
• स्नेलचा नियम वर्णन करतो की कसे प्रकाश एका पारदर्शी माध्यमातून दुसऱ्या पारदर्शी माध्यमात जातो तेव्हा वक्र होतो किंवा अपवर्तित होतो.
• त्यांनी हे तत्व १६२१ मध्ये मांडले होते, जे प्रकाशशास्त्राच्या क्षेत्रात मूलभूत आहे.

अतिरिक्त माहिती

• अपवर्तनांक:
  • पदार्थाचा अपवर्तनांक हा एक माप आहे की प्रकाशाची गती निर्वातातील प्रकाशाच्या गतीच्या तुलनेत पदार्थाच्या आत किती कमी होते.
  • हे 'n' या चिन्हाने दर्शविले जाते आणि n = c/v असे परिभाषित केले जाते, जिथे 'c' हे निर्वातातील प्रकाशाची गती आहे आणि 'v' हे पदार्थातील प्रकाशाची गती आहे.
  • अपवर्तनांक ठरवतो की प्रकाश किती वक्र होतो, किंवा अपवर्तित होतो, जेव्हा तो कोणत्याही पदार्थात प्रवेश करतो.
  • विभिन्न पदार्थांचे अपवर्तनांक वेगवेगळे असतात, म्हणूनच वेगवेगळ्या पदार्थातून जात असताना प्रकाश वेगवेगळ्या प्रकारे वक्र होतो.
• स्नेलचा नियम:
  • स्नेलचा नियम, ज्याला अपवर्तनाचा नियम देखील म्हणतात, तो n1 * sin(θ1) = n2 * sin(θ2) असा व्यक्त केला जातो.
  • येथे, n1 आणि n2 हे दोन माध्यमांचे अपवर्तनांक आहेत, आणि θ1 आणि θ2 अनुक्रमे आपतन आणि अपवर्तनाचे कोन आहेत.
  • हा नियम कोणत्याही प्रकारच्या लाटांच्या अपवर्तनासाठी लागू होतो, ज्यामध्ये प्रकाश, ध्वनी आणि पाण्याच्या लाटा समाविष्ट आहेत.
  • लेन्स आणि इतर ऑप्टिकल उपकरणे डिझाइन करण्यात स्नेलचा नियम महत्त्वाचा आहे.
• स्नेलच्या नियमाचे अनुप्रयोग:
  • स्नेलचा नियम प्रकाशशास्त्र, खगोलशास्त्र आणि छायाचित्रण यासारख्या विविध क्षेत्रांमध्ये वापरला जातो.
  • हे सूक्ष्मदर्शक, दुर्बिणी आणि कॅमेरे यासारख्या ऑप्टिकल साधनांचे समज आणि डिझाइन करण्यास मदत करते.
  • हे कार्यक्षम प्रकाश प्रसारणासाठी फायबर ऑप्टिक्समध्ये देखील वापरले जाते.
  • मृगजळ आणि पाण्याखालील ध्वनी यासारख्या घटनांचा अभ्यास करण्यासाठी हवामानशास्त्र आणि समुद्रशास्त्र यासारख्या शाखांमध्ये अपवर्तनाचे ज्ञान आवश्यक आहे.