भारतात कोणत्या प्रदेशात स्थलांतरित शेती करण्याची प्रथा आहे?

संकल्पना:

• प्रत्येक प्रदेशात भिन्न कृषी पद्धतींचा अवलंब केला जातो.
• वापरली जाणारी कृषी पद्धत पिकांचा प्रकार आणि शेतीचे प्रमाण या वरून ठरविली जाते.

स्पष्टीकरण:

स्थलांतरित शेती बद्दल:

• हा निर्वाह शेतीचा एक प्रकार आहे. यामध्ये शेतकरी एखाद्या भागात अस्थायी शेती करतो आणि जेव्हा त्या भागातील मृदेची उत्पादन क्षमता कमी होऊन ती जमीन नापीक होते तेव्हा तो शेतकरी अन्य भागात स्थलांतर करतो.
• स्थलांतरित शेतीचा मोठ्याप्रमाणात वापर आसाम, मणिपूर, मिझोराम, नागालँड इत्यादी भारताच्या ईशान्य प्रदेशात केला जातो.
• शेतीच्या या पद्धतीला "झुम खेती" असेही म्हणतात.
• त्याला कर्तन दहन शेती असेही म्हणतात.
• ही स्थानांतर लागवडीची पद्धत आहे.
• याला पडीक जमिनीवर आगीचा वापर करून केलेली लागवड असेही म्हणतात.
• यामध्ये जंगलातील जमीन स्वच्छ केली जाते आणि राख मातीत मिसळली जाते.
• लागवडीची जागा/क्षेत्रे सहसा लहान असतात.
• या भूमीवर पिकांची लागवड अल्पकाळासाठी केली जाते, ही भूमी दीर्घकाळासाठी पडीक असते.
• स्थलांतरित शेतीमध्ये चक्रीपीक घेतले जात नाही तर क्षेत्र बदलले जाते.
• शेतकरी अस्थायी जमिनीवर शेती करतात.
• मृदेची उत्पादन क्षमता कमी झाल्याने जमीन नापीक असल्याचे आढळून आल्यावर ते दुसऱ्या क्षेत्रांत जातात.

अशाप्रकारे, भारतात ईशान्य प्रदेशात स्थलांतरित शेती करण्याची प्रथा आहे.

भारतातील स्थलांतरित शेती:​​

जगातील स्थलांतरित शेती:

• आग्नेय आशियातील लदांग.
• मध्य अमेरिकेतील मिल्पा.
• आफ्रिकेतील चिटेमेन किंवा टॅवी.
• श्रीलंकेतील चेना.