Question
Download Solution PDFखालीलपैकी कोणती भूरूपे हिमानी अपक्षरणामुळे निर्माण झालेले आहेत?
1. हिमगव्हर
2. 'यू' आकाराची दरी
3. लोंबत्या दऱ्या
Answer (Detailed Solution Below)
Detailed Solution
Download Solution PDFयोग्य उत्तर 1, 2 आणि 3 आहे.
- भूप्रदेशाच्या विस्तीर्ण क्षेत्रावर आच्छादिलेल्या जाड बर्फाच्या चादरीला (खंडीय हिमवाह) भूखंड हिमवाह म्हणतात.
- अशा प्रदेशात बर्फाची जाडी हजारो मीटरपर्यंत जाते.
- अशा प्रकारातील हिमवाह मध्यभागी तयार होतात आणि सर्व दिशांमध्ये बाहेरच्या बाजूने सरकत जातात.
- या प्रदेशांमध्ये पर्जन्यवृष्टी हिमाच्या रूपात होते. त्याच्या वितळण्याच्या गतीचा दर तुलनेने मंद असल्यामुळे तेथे हिम वर्षानुवर्षे साचत जाते.
- जेव्हा उंच पर्वतीय भागातील बर्फाचा एक संचय खाली पूर्वी अस्तित्वात असलेल्या दऱ्यांमधून जाऊ लागतो तेव्हा त्यास दरीहिमवाह (हिमनदी) किंवा गिरीहीमवाह म्हणतात.
- दारिहिमवाहांचा आकार तिने व्यापलेल्या दरीवर अवलंबून असतो.
- जशी हिमनदी जमीनीवरून पुढे सरकत असते, तशी ती तिच्याबरोबर खडकांचे तुकडे, खडे आणि रेती सोबत फरफटत (ओढून) नेते.
- हे खडकांचे तुकडे क्षरण घडवून आणण्याचे प्रभावी साधन बनतात. त्यांच्या मदतीने हिमनदी तिच्या संपर्कात येणाऱ्या खडकांच्या पृष्ठभागाला खरडत घर्षण करत पुढे सरकते.
- हिमनदीची ही क्रिया खडकावर ओरखडे आणि खोबणी (खाचा) यांचे निर्माण करते.
- हिमगव्हर, 'यू' आकाराची दरी, लोंबत्या दऱ्या इत्यादी भूरूपे हिमज क्षरणाने तयार केले गेले आहेत. म्हणून विधान 1, 2 आणि 3 बरोबर आहेत.
- एका वाटीच्या आकाराच्या खळग्यात हिमास वरच्या टोकावर गोळा होत जातो, त्याला हिमगव्हर म्हणतात.
- संक्षेपण आणि पुन्हा स्फटिकीकरण घडण्याच्या प्रक्रियेतील हिमाच्या थरांना त्याचे कणहिम म्हणतात.
- या पोकळ्यांच्या सखोल भागांवर पाण्याचा साठा साचून तेथे हिमज सरोवर तयार होतात.
- अशा काही उपहिमनद्या सुध्दा आहेत ज्या पर्वतीय मार्गावरून सरकत गेल्यानंतर मुख्य हिमनदीस येऊन मिळतात. मुख्य हिमनदीसारख्या या उपहिमनद्या यू-आकाराच्या दऱ्या रचलेल्या असतात.
- उपहिमनदीची दरी तिच्या संगमाच्या टोकावर मुख्य दरी खाली जशी लटकवल्यासारखीच दिसते म्हणून तिला लोंबत्या दऱ्या म्हटले जाते.
- भारतातील सार्वधिक लांब हिमनदी ही काराकोरम रांगेमधील सियाचीन हिमनदी आहे, जी सुमारे 72 किलोमीटर लांब आहे.
- उत्तराखंडमधील गंगोत्री हिमनदी 25.5 किलोमीटर लांबीची आहे.
- भारतातील गंगा आणि यमुना या दोन महत्त्वाच्या नद्यांचा उगम अनुक्रमे गंगोत्री आणि यमुनोत्री हिमनद्यांपासून होतो.
Last updated on Jul 2, 2025
->The UPSC CAPF AC Exam Schedule is out. The exam will be held on 3rd August 2025.
-> The Union Public Service Commission (UPSC) has released the notification for the CAPF Assistant Commandants Examination 2025. This examination aims to recruit Assistant Commandants (Group A) in various forces, including the BSF, CRPF, CISF, ITBP, and SSB.
->The UPSC CAPF AC Notification 2025 has been released for 357 vacancies.
-> The selection process comprises of a Written Exam, Physical Test, and Interview/Personality Test.
-> Candidates must attempt the UPSC CAPF AC Mock Tests and UPSC CAPF AC Previous Year Papers for better preparation.