18 व्या शतकात खालीलपैकी कोणाच्या नेतृत्वाखाली बंगाल हळूहळू मुघलांच्या ताब्यातून वेगळे झाले?

17व्या शतकाच्या अखेरीस मुघल साम्राज्याला अनेक संकटांचा सामना करावा लागला. सम्राट औरंगजेब, जो शेवटचा शक्तिशाली मुघल सम्राट होता, त्याने दख्खनमध्ये प्रदीर्घ युद्ध लढून आपल्या साम्राज्याची सैन्य आणि आर्थिक संसाधने संपवली होती.

• शाही प्रशासनाची कार्यक्षमता ढासळली आणि मुघल सम्राट शक्तिशाली मनसबदारांवर अंकुश ठेवू शकले नाहीत. (मनसबदार म्हणजे मनसब धारण करणार्‍या व्यक्तीला, म्हणजे पद किंवा श्रेणी.)
• तीन ठळकपणे मुघल उभे असलेले मुघल प्रांत अवध, हैदराबाद आणि बंगाल हे होते.
• 17व्या शतकाच्या उत्तरार्धात आलेल्या संकटाचा फायदा या प्रांतांतील मनसबदारांनी घेतला.

18 व्या शतकात, मुर्शिद कुली खानच्या नेतृत्वाखाली बंगाल हळूहळू मुघलांच्या ताब्यातून वेगळे झाले.

• त्यांची बंगालचे नायब म्हणजे प्रांताच्या गव्हर्नरचे नायब म्हणून नियुक्ती झाली.
• त्यांनी पटकन सत्ता हस्तगत केली आणि राज्याच्या महसूल प्रशासनाची सूत्रे हाती घेतली.
• बंगालमधील मुघलांचा प्रभाव कमी करण्यासाठी त्याने सर्व मुघल जहागीरदारांची ओरिसात बदली केली आणि बंगालच्या महसुलाचे मोठे पुनर्मूल्यांकन करण्याचे आदेश दिले.

Additional Information

• नादिर शाह हा इराणचा शासक होता. 1739 मध्ये, त्याने दिल्ली फोडली आणि लुटली आणि प्रचंड संपत्ती पळवून नेली.
• अलीवर्दी खान 1740-1756 पर्यंत बंगालचा नवाब होता. मुर्शिद कुली खाननंतर तो गादीवर आला.
• बुरहान-उल-मुल्क हा अवधचा सुभेदार होता. तो अवध प्रांतातील राजकीय, आर्थिक आणि लष्करी व्यवहार सांभाळत असे. 

त्यामुळे 18व्या शतकात मुर्शिद कुली खानच्या नेतृत्वाखाली बंगाल हळूहळू मुघलांच्या ताब्यातून तुटल्याचे स्पष्ट होते.