उत्परिवर्तित्रात प्राथमिक कुंडलाच्या तुलनेत द्वितीयक कुंडलातील प्रवाहाचे मूल्य ____आहे.

संकल्पना:

• परिवर्तित्र (ट्रान्सफॉर्मर) हे विद्युत ऊर्जा एका परिपथातून दुसऱ्या परिपथात नेणारे विद्युत उपकरण आहे.
• हे विद्युतचुंबकीय प्रवर्तन या तत्त्वावर चालते.
• गरजेनुसार व्होल्टेज किंवा प्रवाहाचे प्रमाण वाढवणे किंवा घटवणे यासाठी परिवर्तित्र वापरले जाते. वरील कार्याच्या आधारे या परिवर्तित्रांचे  उत्परिवर्तित्र आणि अवपरिवर्तित्र या दोन प्रकारांत वर्गीकरण केले जाते.

  परिवर्तित्राचे  दोन प्रकार आहेत:

  1. उत्परिवर्तित्र:

  • ज्या परिवर्तित्रात विभवांतर वाढते त्याला उत्परिवर्तित्र म्हणतात.
  • प्राथमिक कुंडलापेक्षा द्वितीयक कुंडलातील फेऱ्यांची संख्या जास्त असते.

   

  2. अवपरिवर्तित्र:

  • ज्या परिवर्तित्रात विभवांतर कमी वाढते, त्याला अवपरिवर्तित्र  म्हणतात.
  • प्राथमिक कुंडलापेक्षा द्वितीयक कुंडलातील फेऱ्यांची संख्या कमी असते.

  स्पष्टीकरण:

  आदर्श परिवर्तित्रात, शक्तीचा ह्रास होत नाही.

  Pout = Pin

  म्हणून, VsIs = VpIp

  जेथे, Ns = द्वितीयक कुंडलातील फेऱ्यांची संख्या, NP = प्राथमिक कुंडलातील फेऱ्यांची संख्या, Vs = व्होल्टेज द्वितीयक कुंडल, VP = व्होल्टेज प्राथमिक कुंडल, Is = द्वितीयक कुंडलातील प्रवाह आणि IP = प्राथमिक कुंडलातील प्रवाह ​

  उत्परिवर्तित्रात व्होल्टेज वाढते. म्हणून, प्रवाह कमी होईल. कारण, यात शक्तीचा ह्रास होत नाही.

  • परिपथाचे व्होल्टेज वाढवणे किंवा घटवणे यासाठी परिवर्तित्र वापरले जाऊ शकते. 
  • दुसऱ्या शब्दांत सांगायचे झाल्यास, ते स्टेप अप (वाढू) किंवा स्टेप डाऊन (कमी) होऊ शकते.
  • परिवर्तित्र गरजेचे आहे कारण काही वेळा विविध उपकरणांच्या व्होल्टेजच्या गरजा बदलतात.